Ιερά Μονή Παναγίας Καλαμούς

Η Ιερά Μονή Παναγίας Καλαμούς είναι κτισμένη βόρεια της Ξάνθης σε υψόμετρο 170 μέτρων. Το όνομά της, σύμφωνα με την παράδοση, προέρχεται από της εύρεση της θαυματουργής εικόνας της Παναγίας μέσα σε καλαμώνα στις όχθες του ποταμού Κόσυνθου.
Η Μονή ιδρύθηκε πιθανότατα γύρω στον 11ο αιώνα. Έμμεσες μαρτυρίες για την ιστορική παρουσία της κατά τη χρονική περίοδο από τον 11ο στον 15ο αιώνα αποτελούν τα λειτουργικά χειρόγραφα τα οποία σήμερα βρίσκονται στη Σόφια. Μετά τα μέσα του 15ου αιώνα, η Μονή παρουσιάζει ακμή και τον 16ο αιώνα φαίνεται ότι στο χώρο της λειτουργούσε βιβλιογραφικό εργαστήριο. Από τον 17ο αιώνα σώζεται κώδικας με κτητορική σημείωση, που χρονολογείται το 1645. Τον 18ο και τον 19ο αιώνα η Μονή αυξάνει την περιουσία της. Μετά τις σημαντικές καταστροφές που υπέστη από τους σεισμούς του 1829, άρχισε η ανοικοδόμησή της, που θα πρέπει να ολοκληρώθηκε στα χρόνια του Μητροπολίτη Ξάνθης Ιωακείμ Σγουρού. Από την εποχή αυτή σώζεται σήμερα η νότια πτέρυγα. Τα ιστορικά γεγονότα που επακολούθησαν συνετέλεσαν στην παρακμή της. Τα κειμήλια της αφαιρέθηκαν από τους Βούλγαρους κατακτητές της Θράκης το 1913 και βρίσκονται σήμερα και αυτά στη Σόφια. Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή η περιουσία της παραχωρήθηκε για την αποκατάσταση των ακτημόνων προσφύγων. Από τα σωζόμενα στη Μονή κειμήλια ενδιαφέρον παρουσιάζουν η εφέστια εικόνα της Παναγίας της «Καλαμιώτισσας», ενδεχομένως έργο του 15ου αιώνα, και η εικόνα της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, έργο του 15ου αιώνα. Η μονή είναι γυναικεία.